Inleiding

Sinds 20 februari 2011 spreken we van de 'Protestantse gemeente van Honselersdijk'. Op die datum werden de notariële akten getekend, waardoor de gereformeerde kerk en de hervormde gemeente van Honselersdijk opgingen in één nieuwe gemeente.

Die fusie heeft een voorgeschiedenis, een bagage, die de nieuwe gemeente meeneemt naar de morgen en daarna.

Tot 1923 vonden in Honselersdijk geen gereformeerde of hervormde kerkdiensten plaats. Wie naar de kerk wilde, moest daarvoor naar een andere plaats. Voor de meesten was dat: naar Naaldwijk. Het meest gebruikte vervoermiddel was de benenwagen. Bedenkend dat het kerkvolk toen vaak op zondag twee keer ter kerke ging, was dat een flinke opgave. Bovendien kon de Naaldwijkscheweg (thans: Dijkweg) er nogal eens modderig bij liggen.

Opvallend is dat beide Honselse groepen na 1920 het initiatief namen om samenkomsten of kerkdiensten naar hun eigen dorp te halen.

Hervormd

De wortels van de hervormde gemeente liggen in Naaldwijk, in de Oude Kerk aan het Wilhelminaplein. Door een (te) vrijzinnige prediking in die kerk, in de tweede helft van de 19e eeuw, richtten verontruste lidmaten een eigen vereniging op, nl. de 'Vereniging tot inwendige zending of verbreiding van de waarheid', kortweg de Evangelisatievereniging.
Deze vereniging stichtte een eigen gebouw (nu: de Kandelaar geheten) aan de Dijkweg in Naaldwijk, waar rechtzinnig werd gepreekt. Deze ‘afgescheidenen’ bleven wel lidmaten van de Hervormde gemeente te Naaldwijk, want de vereniging was formeel geen hervormde gemeente. Hun samenkomsten waren feitelijk geen kerkdiensten. Voor de bediening van de sacramenten bleef men aangewezen op de Oude Kerk.
Een deel van de Honselse hervormden was meegegaan in de vereniging.

Pas na 1920 werden ook in Honselersdijk samenkomsten georganiseerd. Al gauw daarna besloot de vereniging ook een kerkgebouw in Honselersdijk te stichten, in de Amalia van Solmsstraat. Dat gebouw werd in 1926 in gebruik genomen. De vereniging had in de heer Manintveld een hardwerkende herder. Zijn arbeidsveld omvatte zowel Naaldwijk als Honselersdijk. Hij ging in beide gebouwen voor.

Voor dopen, avondmaal, etc. bleef men aangewezen op de Oude Kerk. Een ‘hobbel’ die in de oorlogsjaren werd geslecht. Op 12 november 1943 klopte een groot aantal Honselse lidmaten aan bij het Classicaal bestuur met het verzoek om een zelfstandige Hervormde gemeente in Honselersdijk te stichten. Men vond er gehoor voor. Met ingang van 1 juli 1944 was de zelfstandige gemeente een feit.

Tot zondag 18 augustus 1968 kerkte de hervormde gemeente in de Amalia van Solmsstraat. Twee dagen later, 20 augustus, werd het nieuwe kerkgebouw ‘De Voorhof’ in gebruik genomen. Een op groei gebouwde kerk, niet wetend dat de ‘krimp’ al achter de deur stond.

Gereformeerd

De Naaldwijkse kerkbestuurders waren niet blij, toen ze vernamen dat lidmaten in Honselersdijk een ‘eigen kerk’ in hun dorp wilden. Die onvrede werd ruim uitgemeten in de media. Het taalgebruik paste niet bij een kerkgemeenschap. Dit had vooral te maken met het dreigende ledenverlies.

De Honselse gereformeerden gingen onverdroten voort met hun plannen voor een kerk in eigen dorp. Al gauw was de vraag aan de orde waar de kerk en de pastorie moesten komen te staan. Dat de dorpelingen graag een eigen kerk wilden beginnen, bleek al gauw. Een inschrijvingsactie leverde meteen ƒ 4.000,- op. En een familie stelde haar huis ‘Landzigt’ beschikbaar als pastorie.

Toch leidde dominee. K.K. Troost, verbonden aan de gereformeerde kerk in Naaldwijk, op 14-12-1922 een door de ‘kerkverlaters’ georganiseerde ledenvergadering. Maar liefst 397 leden meldden zich daarvoor aan. Voortvarendheid was hen niet vreemd, want in diezelfde vergadering werden tevens ambtsdragers gekozen: ouderlingen en diakenen. Enkele weken later werden zij door ds. Troost in hun ambt bevestigd. Op 10 oktober 1923 werd de kerk-in-eigen-dorp in gebruik genomen.

Begin jaren vijftig is het kerkgebouw uitgebreid met twee zijvleugels, waardoor ze een kruiskerk werd. Bij die gelegenheid is het torentje verwijderd.

De groei naar eenwording

Tot pakweg 1965 leefden de gereformeerde kerk en de hervormde gemeente vooral in hun eigen wereldje. In de jaren zestig ging wereldwijd een andere wind waaien. Ook in Honselersdijk. Ook op het kerkelijk erf veranderde wat.
In 1969 kwamen beide kerken tot een gezamenlijke geloofsbelijdenis. In de jaren zeventig vonden gezamenlijke officieuze kerkenraadsvergaderingen plaats, werden maar liefst 8 ‘gemengde’gespreksgroepen aan het werk gezet en zag het blad ‘Verkenning’ het licht. Met dat blad werden verkenningen gedaan voor Samen op Weg. Ook werden afspraken gemaakt over kanselruil en gezamenlijke kerkdiensten. In de jaren tachtig enige stilstand. In de jaren negentig werd het jeugdwerk gebundeld, waarvoor een Centrale Jeugdraad werd geformeerd. Eigenlijk was dit al de eerste stap in het fusietoenaderingsproces. Tevens werd het hervormde kerkblad ‘Kerk en Jeugd’ vervangen door het gezamenlijke blad ‘Kerkkompas’. Enkele jaren voor we verhuisden naar de 21ste eeuw waren er weer enige initiatieven om tot een federatie of een fusie te komen.
Met een vertraging van enige jaren leidde dat initiatief alsnog op 20 februari 2011 tot fusie.

Leen Lindhout